“Ze gaan het niet doen”, waren op 15 mei 2021 de woorden van de behandelend arts van Chris Tolsma (48 jaar) uit Apeldoorn. Chris had een maand eerder corona opgelopen. Hij lag drie dagen aan de beademing toen Angelique Sas, zijn vrouw en de moeder van zijn vier jonge zoons, midden in de nacht gebeld werd met de boodschap dat Chris niet in aanmerking kwam voor een behandeling met een hartlongmachine.
Een behandeling die hij nodig had om te kunnen overleven of die, in het uiterste geval, een brug zou kunnen bieden naar een longtransplantatie.
“Al redden we er maar één leven mee”
In de nacht van 15 op 16 mei werd Chris opgegeven. Samen met haar broer Arthur vocht Angelique voor de juiste behandeling voor haar doodzieke man. Met succes. Waar de Nederlandse zorg Chris opgaf, bood het Klinikum Emden in Duitsland Chris een kans. Chris overleefde. Over de weg die Chris, maar ook het gezin heeft moeten gaan, schreef de Apeldoornse een boek, ‘Laat je Vallen’. “Al redden we er maar één leven mee”.
Meenemen in persoonlijk verhaal
‘Laat je vallen’ speelt zich af in het voorjaar van 2021, een periode waarin de pandemie ons land voor een tweede keer volledig in haar greep had. Waar iedereen de bredere context van beperkingen, isolatie, (zelf)testen, afstand houden en overvolle intensive cares kent, neemt Angelique je met haar boek ‘Laat je Vallen’ mee in haar persoonlijke verhaal.
“Samen met mijn familie heb ik ervoor gekozen het verhaal over de donkerste periode van ons leven te delen. Omdat het moet. Omdat de weg die Chris gegaan is, betekenis moet krijgen. Waar Chris dankzij de juiste connecties de juiste zorg en een kans op leven heeft gekregen, is dat niet voor iedereen weggelegd (geweest). Dat kan niet en dat mag niet. Chris had ons, maar wat als je niet de juiste connecties hebt? Niet in staat bent om kritische vragen te stellen of om een second opinion te vragen?”
Met angstaanjagende snelheid richting de afgrond
Het was 15 april 2021 toen Chris positief testte op corona, hij was op dat moment 46 jaar. In 2014 is er reuma bij hem vastgesteld. De zware medicatie die hij hiervoor krijgt, onderdrukt zijn immuunsysteem en maakt hem kwetsbaarder dan anderen.
“Waar hij de eerste paar dagen weg leek te komen met wat milde klachten, kwamen we binnen een week na zijn positieve test in een trein terecht die met een angstaanjagende snelheid richting de afgrond denderde, het leven uit en waarbij ik alleen maar machteloos toe kon kijken en zag hoe Chris steeds zieker werd”, vertelt Angelique.
Toenemend zorgwekkend beeld
Chris kwam in het ziekenhuis terecht. Na een korte stop op de longafdeling kwam hij op de intensive care terecht, waar al snel werd gesproken over het alternatief: beademing. Chris verzette zich hier tegen. Hij wist dat zijn kansen klein waren wanneer hij aan de beademing zou komen.
De doodsangst en de angst om zijn gezin achter te moeten laten, dreven Chris in de weken die volgden tot de grens van wat een lichaam aankan. Terwijl de CT-scans een toenemend zorgwekkend beeld lieten zien, vocht Chris om wakker te blijven, om zelf regie te houden, om tijd te winnen. Tot hij écht niet meer kon. Op 12 mei, 28 dagen na zijn positieve test, moest hij zich overgeven aan iets waarvan hij de uitkomst zo vreesde.
Zijn lichaam was uitgeput. De wakkere strijd was klaar.
Pact tussen man en vrouw
“Vlak voordat Chris in slaap werd gebracht, sloten wij een pact. Samen. We besloten te vertrouwen. Op zijn lijf, op zijn kracht en op zijn niet te breken overtuiging dat hij dit, tegen alle verwachtingen in, zou gaan redden. Chris beloofde mij dat hij zou blijven vechten en nooit op zou geven. Ik beloofde hem op mijn beurt dat ik alles zou doen om te zorgen dat hij tijd zou krijgen. Chris wist zeker dat hij dit zou redden wanneer hij genoeg tijd zou krijgen.”
Niets werkte
Waar artsen hoopten dat beademing tot herstel zou leiden, liepen ze al snel tegen de grenzen van de mogelijkheden aan. Alles werd geprobeerd. Buikligging, rugligging, zijligging, de inzet van nierdialyse. Er bleef Chris niets bespaard. Het ging niet. Wat ze ook probeerden, het werkte niet. Niet voor Chris. Hij was té ziek. Hij was zó ziek dat het de kennis, kunde en de behandelmogelijkheden van het intensive care team van het streekziekenhuis waar hij lag, oversteeg.
Geen heil in verdere behandeling
Drie dagen nadat hij in slaap werd gebracht, werd er daarom een dringend appèl gedaan op één van de competentiecentra die Nederland rijk is, met de vraag Chris over te nemen zodat behandeling met een hartlongmachine zou kunnen worden gestart. Het ‘plan B’, zoals het Chris, vlak voor hij in slaap werd gebracht, beloofd was.
Het competentiecentrum zag op basis van de CT-scan die zij aangeleverd kregen echter geen heil in verdere behandeling en Chris zijn artsen schaarden zich achter deze visie. Het hield op. Het was klaar. Wanneer Chris nog zieker werd, zou hij overlijden.
Angst werd werkelijkheid
“De pijn die ik voelde bij het besef dat Chris in goed vertrouwen was gaan slapen, was zo groot dat het werkelijk voelde alsof mijn hart brak. Chris was zó bang. Hij was zo ongelofelijk bang voor het scenario wat zich nu toch dreigde af te gaan spelen. Hij was zo bang dat hij onvoldoende tijd zou krijgen. En hij kreeg gelijk, zijn angst werd werkelijkheid”, vertelt Angelique.
Waar Angelique die nacht geen mogelijkheden meer zag, nam Arthur de verantwoordelijkheid over. Hij wist tijd te winnen, tijd die nodig was voor een second opinion bij collega’s in Duitsland. Terwijl Chris vocht voor zijn leven en Angelique naast zijn bed zat, reisde Arthur met Chris zijn volledige dossier naar Duitsland. De mening van de artsen daar was duidelijk.
Een kans op leven
Omdat het onmogelijk is om zo vroeg in het ziekteverloop van Covid al vast te stellen of hetgeen op de scans te zien onomkeerbaar is, verdiende Chris volgens hen een eerlijke kans en daarmee een volledige behandeling, inclusief hartlongmachine. Er werd Chris een bed en daarmee een kans op leven geboden. Een kans die hij in Nederland niet zou gaan krijgen, waardoor hij, wanneer hij in Nederland zou blijven, naar alle waarschijnlijkheid zou overlijden.
Tegelijkertijd was het transport naar Duitsland risicovol en was de kans groot dat Chris zou overlijden voor hij daar in het ziekenhuis aan zou komen.
Eigen angst opzij zetten
“De keuze was aan mij. Gedreven door mijn belofte aan Chris wist ik dat niets doen geen optie was. Voelde ik dat ik niet anders kon dan mijn eigen angst opzij te zetten en hem naar Duitsland te laten gaan. Omdat Chris een kans op vechten verdiende. Omdat hij beloofd had nooit op te geven en omdat hij zeker wist dat hij dit zou gaan redden.”
Balanceren op het randje van de dood
Met heel veel hulp van familie was de overdracht van Chris naar Duitsland op 18 mei een feit. De helikoptervlucht overleefde hij ternauwernood, bij binnenkomst balanceerde hij op het randje van de dood. Chris werd direct aan de hartlongmachine aangesloten.
“Vanaf het moment van zijn binnenkomst was het duidelijk waarom Chris in Emden moest zijn. Waarom dat zijn plek was. Waarom zijn weg zo moest lopen. Waarom het vervoeren van Chris naar Duitsland de enige juiste keuze was. Vanaf het moment dat Chris in Duitsland lag, kon ik ademhalen. Wist ik dat er voor hem gevochten werd. Voelde ik dat er in hem geloofd werd.”
Vertrouwen in mogelijkheden, kunde en herstel
In de acht weken die volgden, wist Chris zich samen met het team van Klinikum Emden een weg te vechten door alles wat hij op zijn pad geworpen kreeg. Ondanks de tegenslagen en de zorgen die er waren, hield dit team vertrouwen. In Chris. In zijn mogelijkheden. In hun eigen kunde. In zijn herstel.
“Het was zijn tijd nog niet”
Chris versloeg Covid. Hij is thuisgekomen. “Ik heb blind op zijn belofte vertrouwd. Het was mijn houvast in een heel zware tijd. Het gaf vertrouwen, richting en kracht. Hij zou dit gaan redden, wat iedereen ook zei, of dacht. En hij kreeg gelijk. Hij heeft niet opgegeven, zelfs niet op die momenten dat zijn lijf het zo ontzettend zwaar had. Hij heeft zijn woord gehouden.
En met hulp van een heleboel mensen heb ik het mijne kunnen houden en heeft Chris gekregen waar hij recht op had, een kans om zich terug het leven in te vechten. Wij zijn als gezin en als familie tot het uiterste gegaan, gedreven door een rotsvast vertrouwen en gedragen door ongelooflijk veel liefde. Opgeven was geen optie. Het was zijn tijd nog niet.”
Van levensbedreigende momenten naar mijlpalen
Het boek ‘Laat je vallen’ vertelt de dieptepunten, spannende- en levensbedreigende momenten, maar ook de hoogtepunten en mijlpalen van de weg die wij als gezin moesten gaan. Het boek geeft een unieke inkijk in een weg die veel Covidpatiënten noodgedwongen alleen hebben moeten afleggen. Het biedt een uiteenzetting van de sterke en zwakke punten van ons zorgsysteem en laat zien hoe belangrijk het is om áltijd kritische vragen te blijven stellen.
Het roept op tot verandering, dialoog en discussie en gaat er hopelijk toe leiden dat het nooit meer zo gaat zijn dat je alleen met de juiste contacten de juiste zorg en een kans op leven krijgt.
Benieuwd naar het boek? Je bestelt jouw exemplaar via laatjevallen.nl.
